Taalklas en integratie
De Koningin Julianaschool (KJS) verzorgt sinds 2016 een Taalklas vooral voor Syrische nieuwkomers afkomstig uit vluchtelingenkampen in de regio. De Taalklas is ook toegankelijk voor nieuwkomers afkomstig uit andere landen waaronder bijvoorbeeld Eritrea, China en India. Directe aanleiding voor de Taalklas was het besluit van de Gemeente Culemborg om bij te dragen aan de opvang van kwetsbare Syrische vluchtelingen met een verblijfstatus. In overleg met de Gemeente Culemborg en de besturen van alle basisscholen binnen het Samenwerkingsverband Betuws Passend Onderwijs (BEPO) is besloten het taalonderwijs aan de Syrische statushouders en alle jonge nieuwkomers in Culemborg centraal te organiseren teneinde continuïteit en kwaliteit te waarborgen.
Deze nieuwkomers volgen in de ochtend intensief taalonderwijs onder begeleiding van gespecialiseerde leerkrachten, in een aparte taalklas. Tijdens de pauzes en in de middag volgen de nieuwkomers onderwijs in hun leeftijdsgroep binnen de school. Op deze wijze draagt de KJS niet alleen bij aan intensief taalonderwijs maar ook aan de integratie van nieuwkomers in de Nederlandse samenleving. De directe participatie van de nieuwkomers in hun Nederlands sprekende leeftijdsgroep ondersteunt het taalonderwijs en zorgt ook voor wederkerige betrokkenheid van Nederlandse ouders en leerlingen op de nieuwkomers en hun ouders. Dit is een vrij unieke aanpak in Nederland.
Uit onderzoek blijkt dat goed onderwijs voor nieuwkomers van essentieel belang is. Maar daarvoor is een intensief taalbad nodig zodat nieuwkomers op een passend niveau naar het regulier en voortgezet onderwijs kunnen uitstromen. Dit leidt meestal tot geïsoleerde Taalklassen waar er geen contact is met Nederlandse leerlingen en hun ouders. Gescheiden ruimtes, gescheiden teams, gescheiden pauzes, gescheiden ouderavonden. Dat leidt niet tot integratie, het belemmert de toepassing van de aangeleerde taal en isoleert de nieuwkomers onnodig. Bovendien verhindert een gescheiden aanpak het contact tussen ouders van nieuwkomers en ouders van Nederlandse kinderen. Dit contact ervaren de ouders van nieuwkomers als ondersteunend. Dit directe contact versterkt tevens het draagvlak voor de opvang van asielzoekers.
Bij kinderen met traumatische ervaringen, hiervan is bijna altijd sprake wanneer kinderen afkomstig zijn uit oorlogsgebieden, is het van belang van af het begin leeftijdsgenoten om zich heen te hebben om mee te spelen en te werken.
Doelstelling
Bij de start van de Taalklas zijn twee samenhangende doelstellingen geformuleerd:
- Het realiseren van bij de nieuwkomers passend optimaal onderwijsresultaat zodat zij na 40 weken Taalklas verder onderwijs kunnen volgen een op school in hun eigen woonomgeving.
- Het bijdragen aan de integratie van nieuwkomers en Nederlandse leerlingen. Door samen lessen wereldoriëntatie, sociaal gedrag of gym te volgen. Door samen op schoolreisje te gaan en samen religieuze feestdagen te vieren en wederzijds begrip te kweken. Door te werken aan een ‘Vreedzame School’ en elkaar te leren kennen en vriendschap te sluiten.
Doelgroep
Primaire doelgroep bestaat uit leerlingen in de leeftijd van 6 t/m 12 jaar die zich nieuw in Culemborg vestigen en veelal rechtstreeks afkomstig zijn uit Syrië, Eritrea etc. Dat betekent dat alleen leerlingen die geen, of in uitzonderlijke gevallen minder dan een jaar, Nederlands onderwijs hebben gevolgd worden toegelaten tot de Taalklas. De praktijk is dat leerlingen een dag na hun aankomst in Nederland in de Taalklas beginnen.
In de periode 2016 t/m 2018 volg(d)en in totaal 29 leerlingen onderwijs in de Taalklas.
Tegelijkertijd behoren de andere leerlingen, hun ouders alsook alle leerkrachten ook tot de doelgroep. Zij vormen de primaire doelgroep. Hun directe betrokkenheid op het plein, in de leeftijdsgroep, tijdens de ouderavonden draagt bij aan het succes van de Taalklas, aan de integratie van nieuwkomers en aan het maatschappelijk draagvlak voor hun opvang in de Culemborgse samenleving.
Bij de aanvang van het project zijn alle partijen uitgegaan van een looptijd van een jaar met een mogelijkheid tot verlenging. De positieve evaluaties hebben er toe bijgedragen dat de Gemeente Culemborg het project jaarlijks heeft verlengd. De Gemeente Culemborg houdt zich aan een overeengekomen jaarlijks quotum van maximaal 39 (vooral Syrische) statushouders inclusief kinderen (2018), aangevuld met nieuwkomers die zich langs een andere route in Culemborg vestigen, en financiert samenmet het Samenwerkingsverband BEPO de Taalklas.
De Taalklas van de KJS is een samenwerkingsproject van de Gemeente en de besturen van het primair onderwijs in Culemborg. Nieuwkomers volgen vanaf de eerste dag na hun aankomst in de ochtend intensief taalonderwijs in de Taalklas. In de middag volgen zij onderwijs in hun leeftijdsgroep. Dit ondersteunt hun taalvaardigheid en integratie. Ze participeren in alle schoolactiviteiten. Ouders van nieuwkomers ontmoeten Nederlands ouders. De KJS werkt intensief samen met maatschappelijk werk, schoolarts, wijkteams en Vluchtelingenwerk. Beeldende therapie ondersteunt verwerking van belastende ervaringen. Na 40 weken spreken de nieuwkomers goed Nederlands en draagt de KJS de kinderen over aan een school dichtbij huis.
Als school voor Speciaal Basis Onderwijs heeft de KJS een speciale positie in de regio Betuwe. De KJS maakt onderdeel uit van het Christelijk Primair Onderwijs Betuwe en Bommelerwaard en vervult een regionale functie. Sinds kort bieden wij ook gespecialiseerd onderwijs en zorg aan leerlingen die speciale zorg behoeven. Zij hoeven daardoor niet langer elke dag heen en weer te reizen in taxibusjes om speciaal onderwijs te volgen ergens in de regio. Deze ontwikkeling is mogelijk doordat de KJS beschikt over een ervaren en hoop opgeleid team van leerkrachten en specialisten.
De KJS heeft in 2016 het predicaat ‘Excellente School’ ontvangen voor de gezonde en veilige leeromgeving die wij bieden en de hoge leeropbrengst die wij realiseren. De school telt gemiddeld 120 leerlingen.
- Beschrijving van het project
Van meet af aan heeft de KJS geïnvesteerd in de betrokkenheid van leerlingen, ouders en leerkrachten bij de Taalklas. Voor leerlingen bleek de komst van nieuwkomers vanzelfsprekend. Dat geldt niet voor de ouders. De betrokkenheid van hen is niet vanzelfsprekend in een tijd waarin emoties over de komst van vluchtelingen en emoties soms hoog oplopen. Ook de betrokkenheid van leerkrachten is geen gegeven. Alle leerkrachten krijgen in de middag nieuwkomers in de klas en dat maakt hun taak niet eenvoudiger. Toch bleek dat er door een open en transparante benadering en een beroep op de breed gedeelde missie van de school veel draagvlak bestond. Het team ontving een gerichte teamscholing.
De fiets Er zijn rellen in Geldermalsen. Bewoners protesteren tegen de komst van een AZC. Een vader vanéén van de leerlingen is opgepakt door de politie en zit vast. In de groep van deze leerling vindt een kringgesprek plaats. De leerling vertelt over zijn vader die niet is thuisgekomen. Een Syrische nieuwkomer vertelt wat hij in Syrië moest achterlaten. Zijn oma, de hond en een nieuwe fiets. Eén van de leerlingen vraagt of hij naar huis mag bellen. Hij vraagt zijn moeder of hij de oude fiets aan zijn Syrische vriend mag geven. Nog dezelfde dag brengt de moeder, die zelf weinig weg te geven heeft, de fiets. De Syrische nieuwkomer rijdt een rondje op het plein. Alle leerlingen rennen juichend achter hem aan. Ook de leerling waarvan de vader nog vast zit glundert. En pas dan dringt het tot de Syrische jongen door dat hij de fiets mag houden. Die lach op dat gezicht herinneren we ons allemaal. |
Draagvlak was ook op bestuurlijk niveau noodzakelijk. In tijden van krimpende leerlingenaantallen hebben de besturen van de scholen voor primair onderwijs toch gekozen voor een zo kwaliteitsvol mogelijke benadering van een Taalklas in Culemborg.
De nieuwkomers ontvangen intensief en gedifferentieerd taalonderwijs. Daarbij maakt de KJS gebruik van specifieke methodes voor tweede taalonderwijs. In aanvulling daarom gebruiken de leerkrachten ook de reguliere methodes van de KJS zodat de aansluiting op de leeftijdsgroep in de middag makkelijker verloopt. Voor gebruikte methodes: zie kader.
Taalonderwijs in de ochtend vindt plaats door twee gespecialiseerde leerkrachten, zij worden ondersteund door een onderwijsassistent en een vrijwilliger. Zij beginnen de dag met de NT2 methoden, de rest van de ochtend werken ze met methoden die op de KJS en ook regulier onderwijs in zwang zijn. Zij maken gebruik van digitaal leren via Ambrasoft. Zij registreren lesaanbod, interventies en resultaten in het speciaal voor nieuwkomers ontwikkelde leerlingvolgsysteem ‘3Dplus’. Op basis daarvan volgen en analyseren de leerkrachten de vorderingen. Het volgsysteem is ook behulpzaam bij de overdracht naar een nieuwe school.
GGebruikte methodes
|
Na de start van de Taalklas bleek al snel dat waar taal ontbreekt het moeilijk is om met emoties en traumatische ervaringen om te gaan. Speciaal voor nieuwkomers is nu 1x per week Beeldende therapie beschikbaar, dat blijkt een zeer heilzame werking te hebben. Voor hun sociaal-emotionele ontwikkeling leren de nieuwkomers met behulp van picto/fotokaarten hun emoties te benoemen.
Er vindt overleg plaats tussen de leerkrachten van de Taalklas en de leerkrachten van de leeftijdsgroepen. Dat versterkt de aanpak van didactische en sociaal emotionele ontwikkeling. De KJS maakt tevens gebruik van haar zorgnetwerk en brengt de ervaring in de Taalklas in bij overleg met wijkteams, maatschappelijk werk en schoolarts.
Nieuwkomers blijven de eerste weken na hun binnenkomst ook in de middag in de Taalklas, totdat zij aangeven ook naar hun leeftijdsgroep te willen in de middag.
De participatie van nieuwkomers en hun ouders in alle schoolactiviteiten vormt een belangrijk onderdeel van de Taalklas. Nieuwkomers nemen deel aan schoolreisjes, voorleeswedstrijden, excursies naar bijvoorbeeld het Rijksmuseum, de Koningsspelen en uiteraard aan het eindfeest. Nieuwkomers. Leerlingen en alle ouders nemen deel aan het vieren van Kerst en het Suikerfeest. Ouders van nieuwkomers bakken hun traditionele lekkernijen en delen die op school. Ze bezoeken de ouderavonden, er is veelvuldig overleg op school. Ouders van nieuwkomers krijgen spontaan hulp ( fungeren als tolk) van ouders van leerlingen die al op de KJS zitten, ook ouders van oud-leerlingen van de Taalklas bieden hun hulp aan. De ouders van nieuwkomers zijn actief als vrijwilliger op de KJS, een Syrische ouder werd lid van de ouderraad. Deze participatie van leerlingen en ouders draagt bij aan de taalontwikkeling en aan de integratie.
- Beschrijving van organisatie/tijdsplanning van de activiteit
Bij aankomst wordt bij inschrijving voor de Taalklas ook een basisschool in de buurt uitgezocht. Ouders van nieuwkomers bezoeken met ondersteuning van de consulten van BEPO verschillende scholen. De ouders maken de keuze.
De nieuwkomers volgen 4 taalblokken in veertig weken. Ze krijgen in de ochtend taalonderwijs en draaien in de middag mee in hun leeftijdsgroep. De inzet is er op gericht om leerlingen na 40 weken te laten instromen in een basisschool in hun buurt, maximaal een jaar onder hun niveau. In de laatste weken kunnen de leerlingen gedurende 8 weken wennen aan hun nieuwe school. Ze beginnen met 1 dag in de week en bouwen dat langzaam uit.
Na 40 weken vindt er zorgoverleg plaats met leerkracht van de Taalklas, de BEPO-consulent, de schoolarts en maatschappelijk werker. Er vindt een leerkrachtmiddag plaats waarbij de leerkracht van de Taalklas en de nieuwe leerkracht van de nieuwkomer de overdracht bespreken. Op deze wijze vindt er een warme overdracht plaats. De leerkracht van de nieuwe school ontvangt na overdracht ondersteuning door een ambulant begeleider van BEPO. Een keer per jaar nodigen de leerkrachten van de Taalklas alle leerkrachten uit die een nieuwkomers (gaan) begeleiden voor een intervisiemiddag.
- Resultaten. De school heeft nu drie jaar Taalklas .Wat is er te zeggen over:
Opbrengsten.
- De samenwerking tussen de Kon. Julianaschool en de Taalklas leidt tot goede opbrengsten. De school toont aan dat ze in staat is met een brede populatie ruim boven de conceptnorm van inspectie te blijven waar het om de CITO-opbrengsten gaat.
- Ook in de Taalklas worden de opbrengsten gedocumenteerd, geanalyseerd en er volgens de ECA leerlijnen gewerkt.
- Van de 27 leerlingen die de Taalklas hebben verlaten, zijn er 2 naar het SBO gegaan en 2 naar de ISK. De leerlingen worden gemonitord op hun nieuwe school en staan blijvend op de agenda van het zorgoverleg en presteren en integreren goed.
Sociale veiligheid.
- Sociale veiligheid en welbevinden wordt gemeten door ZIEN. Het aanbod Vreedzame school wordt hierop afgesteld. Ook wordt met dit instrument bekeken wie voor Beeldende therapie in aanmerking komt.
Voorwaarden overplaatsing BAO.
- Als de leerlingen de 4 cursussen goed hebben afgesloten is dit reden voor overplaatsing. Hun welbevinden en praktische toepassing van de taal wordt hierin meegenomen. In de afgelopen jaren behaalde 90% van de leerlingen de doelen die opgesteld zijn per vakgebied.
Meerwaarde middaggroep,
De meerwaarde van de middaggroep blijft een combi van:
- kennismaking met een leeftijdsgroep, leren van en met elkaar;
- een onderwijsvorm in kleine setting en met een kwalitatief sterke didactische ondersteuning en aandacht voor de sociaal emotionele ontwikkeling;
- praktische toepassing van de taal in een veilige omgeving
Tasmin: Ik wou eigenlijk in de ochtendgroep blijven,
maar het is ook leuk bij Nederlanders te zijn".
- Terugblik/evaluatie
Na twee jaar kan de KJS ook de eerste evaluatieve conclusies trekken:
- De centrale opvang in een Taalklas voor heel Culemborg draagt bij aan kwaliteit en continuïteit.
- De financiele steun van het Samenwerkingsverband en de Gemeente Culemborg zijn nodig voor het realiseren van randvoorwaarden (onderwijs, zorg, materiaal). Deze betrokkenheid is ook van belang als buffer vanwege de onregelmatige instroom van nieuwkomers.
- De benadering om nieuwkomers in de ochtend in de Taalklas en in de middag in hun leeftijdsgroep te laten participeren draagt bij aan hun taalontwikkeling en hun integratie.
- Betrokkenheid van alle leerkrachten alsook van ouders en leerlingen is van meet af aan van belang.
- In eerste aanleg participeerden ook kleuters in de Taalklas. De meerwaarde hiervan blijkt gering. Kleuters starten direct in hun definitieve basisschool.
Het didactisch hiaat bij het vak rekenen blijft voor oudere leerlingen die de overstap maken een probleem. Uit landelijk onderzoek blijkt dat de meeste leerlingen dit gat wel deels inlopen maar dat het veel moeite kost. Het is een van de aandachtsgebieden waar er gekozen moet worden in aanbod, dat lijkt een te rechtvaardigen keuze maar levert problemen op.
- Aandacht voor traumatische ervaringen en emoties is van belang. Beeldende therapie en het gebruik van foto’s en pictogrammen voor het uiten van emoties is van belang.
- Het is van belang de nieuwkomers over een langere periode te volgen tijdens hun schoolcarrière. Dat is nu nog niet mogelijk omdat de groep nog te klein is en er nog te weinig leerlingen naar het VO zijn uitgestroomd.
[1]In deze aanvraag gebruiken we het begrip nieuwkomers enkel voor de duidelijkheid en ter onderscheiding van de leerlingen die al op de KJS zitten. Op school maken we dit onderscheid niet.